پیشتازان مدیریت علمی گفته اند: مدیر یعنی کسی که مسئولیت کل یک سازمان یا بخشِ تفکیکشده و قابلتشخیصی از سازمان بر عهدهی اوست و وظایفش عبارتست از:
- برنامه ریختن (Planning)،
- سازمان دادن (Organizing)،
- بهکارگماردن (Commanding)،
- هماهنگ کردن (Coordinating) و
- کنترل کردن (Controlling).
به بیان دیگر، مدیر قرار نیست الزاماً به اتاقی بزرگتر یا بزرگترین اتاق یک مجموعه برود یا میز بزرگ و ویژهای داشته باشد. بلکه این مسئولیتپذیری و پاسخگو بودن است که زیربنای اصلی مدیریت را میسازد. مدیر کارآمد، تقریباً بلافاصله پس از قرار گرفتن در جایگاه مدیریت متوجه میشود که مسئولیت آنچه در تمام قلمروِ او میگذرد، بر شانهاش قرار گرفته است.
« هنر یک مدیر این است که مسئولیتپذیری داشته باشد. بر مبنای یک پایه منطقی، کار را انجام دهید و مسئولیتش را هم به گردن بگیرید؛ بگویید این کار را کردم، مسئولیتش هم با من است.» (بیانات رهبر انقلاب، ۱۳۸۱/۶/۴)
مدیریت با پذیرش مسئولیتِ اداره کردن یک مجموعه آغاز میشود و با پذیرش مسئولیتِ وضعیت آن سیستم، ادامه می یابد. به عبارت دیگر مدیر باید متعهد به پاسخگویی نسبت به عملکرد و برونداد مجموعه تحت مدیریت خود باشد. لذا اگر توانایی به سامان رساندن آن را ندارد نباید مدیریت را بپذیرد....
ابوذر غفاری در روایتی از پیامبر اعظم(ص) نقل می کند که خطاب به او فرموده اند:
اَنَّ النَّبیَّ (صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) قالَ یا اَبا ذَرٍّ اِنّی اُحِبُّ لَکَ ما اُحِبُّ لِنَفسی اِنّی اَراکَ ضَعیفاً فَلا تُؤَمَّرَنَّ عَلیٰ اِثنَینِ وَ لا تَوَلَّیَنَّ مالَ یَتیم. (امالی طوسی، مجلس سیزدهم، ص ۳۸۴(
از ابوذر روایت است که رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: ای ابوذر! من آنچه برای خود دوست میدارم برای تو نیز دوست میدارم؛ همانا تو را ناتوان میبینم، پس هیچ گاه به دو نفر امر نکن و به هیچ وجه عهدهدار مال یتیم مباش.