کتاب: ناخدایی دیجیتال

نویسنده: دکتر مهدی شامی زنجانی و همکاران

تاریخ انتشار: 1399

ناشر: آریانا قلم

 

توصیفی که نویسندگان از عصر دیجیتال ارائه‌ داده‌اند خواندنی است:

عصر دیجیتال زمانی آغاز شد که به این نتیجه رسیدیم که ما به ترکیبی خوشایند و متوازن از دو محیط فیزیکی و الکترونیکی (آفلاین و آنلاین) نیاز داریم تا در کنار هم بتوانند احساس بهتری در ما ایجاد کنند. محیط دیجیتال می‌تواند این دو گروه از منابع را به نحوی در کنار هم قرار دهد که احساس خوشایندی داشته باشیم. به این دنیا دنیای افزوده (Augmented World) می‌گویند، دنیایی که می‌تواند بخش زیادی از آن واقعی باشد و بخش‌هایی به صورت مجازی در آن تعبیه شود. محیط دیجیتال تلفیقی متوازن و خواستنی از منابع فیزیکی و الکترونیکی است که برای خلق تجربه‌ای جذاب و خوشایند کنار هم قرار گرفته‌اند.

کتاب ناخدایی دیجیتال، با توصیف عصر دیجیتال آغاز می‌شود و برخی از ویژگی‌های این عصر را به شرح زیر برمی‌شمارد:

• نوآوری‌محوری
• تجربه‌محوری
• داده‌محوری
• پلتفرم‌محوری
• الگوریتم‌محوری
• اکوسیستم‌محوری

تفاوت دیجیتال با فناوری اطلاعات

 

درک درست یک مفهوم، کلید اجرای موفقیت­‌آمیز آن است. اگر درباره یک مفهوم، پاسخ مناسبی برای سوال «چیستی» آن نداشته باشیم، قطعا پاسخ درخوری برای سوال «چگونگی» پیاده­‌سازی آن نیز نخواهیم داشت. به عبارت دیگر اگر ندانیم مقصد سفرمان کجاست، به هر جایی که برسیم می­‌توانیم ادعا کنیم آنجا مقصد است. همین موضوع به‌­ظاهر ساده، منجر به خسارات مادی و معنوی زیادی در پیاده­‌سازی مفاهیم نوین مدیریتی در سازمان­‌ها گردیده است. 

یکی از کج‌فهمی‌های رایجی که درباره تحول دیجیتال وجود دارد، معادل دانستن دیجیتال با فناوری اطلاعات است. صاحب نظران نام این پدیده را «آفت فایند اند ریپلیس (Find & Replace) فناوری اطلاعات با دیجیتال» گذاشته‌اند. در این نگاه غلط، افراد هر چه در مورد فناوری اطلاعات می‌دانند و در گذشته انجام داده‌اند را با همان دیدگاه و رویکرد، برای دیجیتال تجویز می‌کنند. فراموش نکنید فناوری اطلاعات یک موضوع «بخشی» برای سازمان‌هاست، اما دیجیتال مفهومی «چتری» برای آن‎ها می‎باشد. تفسیر این جمله می گوید که پیشبرد اجرای ابتکارات فناوری اطلاعات درساز‎مان‎ها، وظیفه گروهی از کارکنان است، اما پیاده‌سازی ابتکارات دیجیتال وظیفه‌ای همگانی است. لذا تاکید می‌کنند تحول دیجیتال نگاهی فراتر و گسترده‌تر از فناوری اطلاعات دارد که تمامی سازمان و کارکردهای آن را متاثر می‌سازد‌. فناوری اطلاعات، بخشی از چتر تحول دیجیتال است؛ اما یکی از مهمترین بخش‌های آن.

انواع سواد دیجیتال

امروزه در حوزه های زیادی از سواد سخن گفته می شود، مانند سواد سیاسی، سواد فرهنگی، سواد رسانه ای، سواد حقوقی و سواد  بهداشتی و .... در این ترکیبات سواد در یک معنی - و نه لزوما جامع ترین معنی - به «مجموعه اطلاعات کلی و اولیه» به منظور «مهارت افزایی» و با هدف «افزایش کیفیت زندگی» گفته می ‏شود. به عنوان مثال، سواد حقوقی به دنبال آن است که به مخاطب خود یک تصویر کلی از فضای حقوق، کارکرد آن، مسایل مبتلابه و پاسخ حقوقی آنها عرضه کند و قدری به مهارت وی در فضای حقوقی بیافزاید.

واقعیت اینست که زندگی ما به ابزارهای دیجیتال گره خورده است و تحت هیچ شرایطی نمی توان تکنولوژی ها و دانش دیجیتال را از زندگی حذف کرد. پس برای استفاده از این ابزارهای دیجیتالی باید دانش و سواد کافی را داشته باشیم. به دانش استفاده از ابزارهای دیجیتال سواد دیجیتالی گفته می شود. صاحب نظران سواد دیجیتالی را به انواعی تقسیم کرده اند که معمولاً شامل موارد ذیل می گردد:

تغییر از آموزش به یادگیری

عصر امروز عصر شناخت است و اطلاعات به تنهایی نقشی در پیشبرد جوامع ندارد؛ انسان امروز و فراگیرندگان آموزش عالی بایستی خود خالق دانش خویش باشند و با مشارکت و همکاری، خرد جمعی را در خدمت هم افزایی درآورند. در عصر اطلاعات مفهوم یادگیری تغییریافته است و یادگیری «چگونگی یادگیری» موردتوجه است و این یادگیری نوین بر توسعه توانایی فراگیرندگان در تبدیل اطلاعات به دانش تأکید دارد.